موسسه دیانیسیس برای هفتمین سال متوالی یافته‌های کلیدی گزارش اخبار دیجیتال دانشگاه آکسفورد را که به یونان مربوط می‌شود، منتشر کرده است. این گزارش، که در سال ۲۰۱۲ توسط موسسه رویترز برای مطالعه روزنامه‌نگاری دانشگاه آکسفورد آغاز شد، در ابتدا عادات خبری مردم در ۵ کشور را مورد بررسی قرار می‌داد. اکنون در سال ۲۰۲۴، این تحقیق در ۴۷ کشور انجام می‌شود و یونان از سال ۲۰۱۶ در آن حضور دارد.

در یونان، نمونه آماری امسال شامل ۲۰۲۰ نفر بوده که از اواسط تا اواخر ژانویه ۲۰۲۴ به‌صورت آنلاین نظرسنجی شدند. این نظرسنجی نماینده جمعیت اینترنت‌دار کشور است، به‌طوری‌که ۷۹٪ جمعیت یونان به اینترنت دسترسی دارند.

۱. اعتماد به اخبار

یونان همچنان در میان ۴۷ کشور مورد بررسی، کمترین سطح اعتماد به اخبار را داراست. تنها ۲۳٪ از یونانی‌ها بیان کرده‌اند که به "بیشتر اخبار در بیشتر مواقع اعتماد دارند". این میزان در مقایسه با سال ۲۰۲۳ چهار درصد افزایش یافته است. با این حال، همچنان در کنار مجارستان (۲۳٪) پایین‌ترین رتبه را دارد. فنلاند، در مقابل، با ۶۹٪ اعتماد، همچنان در بالاترین جایگاه قرار دارد.

در پاسخ به این سوال که آیا رسانه‌های کشورشان وظایف خبرنگاری خود را به‌خوبی انجام می‌دهند، تنها ۵۲٪ از شرکت‌کنندگان یونانی گفته‌اند که رسانه‌ها توانسته‌اند آن‌ها را به‌طور مؤثری از تحولات روز مطلع نگه دارند. این در حالی است که تنها ۴۳٪ از آن‌ها معتقدند رسانه‌ها دیدگاه‌های مختلفی ارائه می‌دهند و ۴۲٪ از شرکت‌کنندگان بر این باورند که رسانه‌ها به درک بهتر مسائل روز کمک می‌کنند.

این آمار نشان می‌دهد که یونانی‌ها نسبت به متوسط جهانی که ۵۹٪ پاسخ‌دهندگان معتقدند رسانه‌ها درک بهتری از مسائل ارائه می‌دهند، رضایت کمتری از عملکرد رسانه‌های خود دارند. همچنین، در یونان فرهنگ روزنامه‌نگاری توضیحی (ارائه اطلاعات جامع و شفاف درباره موضوعات پیچیده) به‌طور قابل توجهی غایب است و اخبار بیشتر به‌صورت پراکنده و جدا از بستر اصلی ارائه می‌شود. به‌ویژه در مورد مسائلی همچون تغییرات اقلیمی، جنگ‌ها و تحولات اقتصادی، این مشکل آشکار است.

۲. کاهش علاقه به اخبار

علاوه بر سطح پایین اعتماد به رسانه‌ها، علاقه به اخبار نیز در یونان به شدت کاهش یافته است. بر اساس نتایج مقایسه‌ای بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴، کاهش قابل توجهی در میزان علاقه‌مندی به انواع مختلف اخبار مشاهده شده است. برای مثال، علاقه به اخبار سیاسی از ۵۸٪ در سال ۲۰۲۲ به ۴۳٪ در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است. همچنین، علاقه به اخبار بین‌المللی از ۶۶٪ به ۵۰٪ و به اخبار مربوط به تغییرات اقلیمی از ۵۳٪ به ۴۰٪ رسیده است.

یکی از دلایل احتمالی کاهش علاقه به اخبار، بحران‌های متعدد در سال‌های اخیر و کاهش اعتماد به رسانه‌هاست. در کنار این موضوع، استفاده از رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال نظیر Netflix، Spotify و YouTube برای مصرف محتوا، جایگزین تلویزیون و رادیو برای بخش زیادی از جمعیت شده است. این پلتفرم‌ها، برخلاف تلویزیون و رادیو که فرصت‌های بیشتری برای قرار گرفتن تصادفی در معرض اخبار فراهم می‌کنند، بر اساس الگوریتم‌هایی کار می‌کنند که محتوای مورد علاقه کاربران را نمایش می‌دهند. در نتیجه، کسانی که به اخبار علاقه‌مند نیستند، کمتر در معرض آن‌ها قرار می‌گیرند.

۳. اطلاعات نادرست و تأثیر آن

یونان یکی از آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر اطلاعات نادرست آنلاین است. بر اساس یک مطالعه جدید، این کشور پس از ایالات متحده، بیشترین میزان آسیب‌پذیری را در برابر اطلاعات نادرست دارد. فاکتورهایی که به این مشکل کمک می‌کنند شامل اعتماد پایین به رسانه‌ها و استفاده گسترده از رسانه‌های اجتماعی به عنوان منبع خبری است.

در سال ۲۰۲۴، ۴۳٪ از شرکت‌کنندگان یونانی بیان کردند که در هفته قبل از نظرسنجی با اطلاعات نادرست در حوزه اقتصادی مواجه شده‌اند. در همین حال، ۴۲٪ معتقد بودند که با اطلاعات نادرست درباره ویروس کرونا مواجه شده‌اند، که نسبت به سال ۲۰۲۱ کاهش ۱۸ درصدی داشته است. این در حالی است که مواجهه با اطلاعات نادرست درباره تغییرات اقلیمی با افزایش ۱۱ درصدی به ۲۷٪ رسیده است.

۴. استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای دریافت اخبار

رسانه‌های اجتماعی همچنان یکی از منابع اصلی دریافت اخبار در یونان به شمار می‌آیند. با وجود کاهش استفاده از فیسبوک به عنوان منبع خبری (از ۶۸٪ در سال ۲۰۱۶ به ۴۴٪ در سال ۲۰۲۴)، این پلتفرم همچنان محبوب‌ترین منبع خبری دیجیتال در یونان است. جالب توجه است که استفاده از این شبکه در کشورهای دیگر اروپایی مانند بریتانیا و آلمان به مراتب کمتر است (به ترتیب ۱۷٪ و ۱۶٪).

این روند نشان‌دهنده یک تغییر گسترده در مصرف اخبار دیجیتال است. به‌ویژه در میان جوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله، استفاده از رسانه‌هایی مانند Instagram (۳۲٪) و TikTok (۲۱٪) برای دریافت اخبار در حال افزایش است، در حالی که استفاده از Facebook به شدت کاهش یافته و به ۱۳٪ رسیده است.

۵. پیامدهای کاهش اعتماد و علاقه به اخبار

نتایج امسال نشان‌دهنده مشکلات عمیق در سیستم خبری یونان است. اعتماد پایین به رسانه‌ها، کاهش علاقه به اخبار و استفاده گسترده از رسانه‌های اجتماعی برای دریافت اطلاعات، چالش‌های مهمی برای اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی عمومی ایجاد کرده است.

کاهش علاقه به اخبار می‌تواند پیامدهای منفی برای عملکرد دموکراسی داشته باشد، به‌ویژه در کنار اعتماد پایین به منابع خبری. افرادی که به اخبار علاقه ندارند و به منابع اطلاعاتی نیز اعتماد نمی‌کنند، ممکن است بیشتر در معرض اطلاعات نادرست قرار گیرند، از فرآیندهای سیاسی فاصله بگیرند و به‌طور کلی از جامعه و خدمات عمومی مهم مانند بهداشت عمومی جدا شوند.

با این حال، ترکیب اعتماد پایین به اخبار و علاقه زیاد به آن‌ها همیشه منفی نیست و می‌تواند نشان‌دهنده شهروندانی مطلع و محتاط باشد که به دنبال منابع معتبر هستند. از طرف دیگر، علاقه کم به اخبار در کنار اعتماد به منابع معتبر، نشان می‌دهد که مردم وقتی به اطلاعات نیاز داشته باشند، می‌دانند به کجا مراجعه کنند.

بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که حدود ۴۶٪ از یونانی‌ها هم اعتماد کمی به اخبار دارند و هم علاقه کمی به مسائل روز دارند. این رقم یکی از بالاترین آمارها در اروپا است و نشان‌دهنده یک مشکل جدی است که هنوز به اندازه کافی در یونان مورد بررسی قرار نگرفته است.

منبع:https://www.dianeosis.org/۲۰۲۴/۰۶/oi-psifiakes-eidiseis-stin-ellada-۲۰۲۴/